بررسی مدیریت‏های مختلف خاک‏ ورزی بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت علوف ه‏ای

چکیده سابقه و هدف: امروزه تقریبا در هر کشوری برخی فعالیتها در زمینه بی خاک ورزی یا در بخش های تحقیقاتی و یا کاربرد در سطح مزارع در شرف انجام است. برخی محققان اظهار کرده اند که سوزاندن پیوسته بقایای گیاه قبلی موجب کاهش حاصلخیزی خاک و همچنین میزان مواد آلی خاک در دراز مدت می شود. با توجه به اهمیت راهبردی ذرت و نقش بسیار مهم مدیریت روشهای خاک ورزی و بقایای گیاهی بر میزان تولید آن، همچنین محدودیت منابع آب قابل دسترس استان، این پژوهش با هدف تعیین عملکرد و اجزای عملکرد ذرت علوفه ای رقم sc704 تحت مدیریتهای مختلف خاک ورزی به اجرا درآمد. مواد و روش ها: این آزمایش، تحت مدیریت های مختلف میزان بقایا و روش های خاک ورزی به صورت استریپ پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در سال‏های 1389 و 1390 در منطقه دشت کمالان شهرستان علی آباد واقع در شرق استان گلستان (ایران) اجرا شد. تیمارهای اصلی (افقی) در 3 سطح مدیریت بقایا، شامل آتش زدن بقایا(r1)، کشت در 50 درصد بقایا(r2) و کشت در 100 درصد بقایا (r3) و تیمارهای فرعی (عمودی) نیز در 3 سطح روش‏های خاک‏ورزی، شامل خاک‏ورزی مرسوم (شخم تا عمق 25 تا 30 سانتیمتری+ دیسک + کاشت)(t1)، کم‏خاک‏ورزی (شخم با خاک‏ورز مرکب + کاشت)(t2) وکشت مستقیم در بقایای گیاهی(t3) بود. آبیاری در کلیه کرت‏ها به روش سطحی و از نوع نواری انجام گرفت. طی دو سال آزمایش و در پایان آن، عملکرد و اجزای عملکرد، میزان آب مصرفی و نهایتا کارآیی مصرف آب آبیاری اندازه گیری و تعیین شدند.یافته ها: مقایسه میانگین عملکرد علوفه تر در تیمارهای مختلف بقایا نشان داد که عملکرد علوفه در تیمار 100 درصد بقایابا تولید 6/29655 کیلوگرم در هکتار نسبت به دو تیمار دیگر بیشتر بوده و دارای اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد با آنها می باشد. همچنین مقایسه میانگین عملکرددر تیمارهای مختلف خاک‏ورزی نشان داد که تیمارهای خاک‏ورزی مرسوم و کم‏خاک‏ورزی از نظر عملکرد تفاوت معنی‏داری ندارند. مقایسه میانگین ها همچنین نشان دهنده اختلاف معنی دار تیمارهای بقایا و تیمارهای خاک ورزی در سطح 5 درصد از نظر کارآیی مصرف آب آبیاری می-باشد. تیمارسوزاندن بقایا و تیمار 100 درصد بقایا به ترتیب با مقدار 2/7 و 2/10 کیلوگرم بر مترمکعب دارای کمترین و بیشترین مقدار بوده به نحوی که تیمار سوزاندن بقایا به ترتیب 4/29 و 7/21 درصد کمتر از تیمار 100 و 50 درصد بقایا کارآیی مصرف آب داشته است. نتیجه گیری: در مرحله نخست می‏توان نسبت به تغییر سیستم خاک‏ورزی مرسوم به کم خاک‏ورزی همراه با حفظ تمامی بقایای کشت قبلی اقدام نمود. با توجه به نتایج حاصله می توان تیمار حفظ و نگهداری بقایا را موثرترین عامل در افزایش کارآیی مصرف آب دانست. با استناد به این نتایج، حفظ بقایا برای افزایش کارآیی مصرف آبیاری اکیدا توصیه می گردد.